සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යය

02 පරිච්ෙඡ්දය සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යය සිංහල සාහිත්‍යය නැමැති වෘක්ෂයේ කොළයෙන්, මලින්, ඵලයෙන් වඩාත්ම අලංකාර වූයේ සිංහල සන්දේශ නැමැති ශාඛාව බව නොකිව මනාය. පාලි, සංස්කෘත, දෙමළ වැනි සෙසු සාහිත්‍යන්ට වඩා වැඩි සංදේශ ප‍්‍රමාණයක් සිංහල සාහිත්‍යය සතුව ඇත. අපට හමුවන දෙසීයකටත් වඩා වැඩි වූ සන්දේශ ප‍්‍රමාණයම මෙයට සාක්‍ෂ්‍ය සපයයි. ගම්පොළ යුගයේදී රචනා වූ තිසර මයුර යන සන්දේශ දෙක දැනට සිංහල සාහිත්‍යයේ අපට හමු වන පැරණිම සන්දේශ බව කිවයුතුය. ඉන්පසු එළඹි කෝට්ටේ සාහිත්‍ය යුගයේදී සිංහල සන්දේශ කාව්‍යය කෙතරම් නැගී ආවේද යත් එය ‘සන්දේශ යුගය’ යන අන්වර්ත නාමය ලැබීමෙන්ම පැහැදිළිවේ. කෙසේ වුවත් කෝට්ටේ යුගයෙන් පසු සිංහල සන්දේශ කාව්‍යවල පරිහානි ලක්ෂණ මතු වන්නට විය. සංස්කෘත, දෙමළ, පාලි, කේරළ සන්දේශවල ආභාසය සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යයට ලැබී ඇත. නමුත් සිංහල සන්දේශ කරුවාගේ ස්වාධීන ලක්ෂණ රැුසක්ද අපගේ සංදේශ තුළ දැක ගැනීමට තිබේ. එමෙන්ම සන්දේශ රචනයත් සමගම සිංහල සාහිත්‍යයේද යම්යම් වෙනස්කම් මතුවී පෙනුණි. සිව් පදය ප‍්‍රචලිත වීම ඒ අතර කැපී පෙනෙන්නකි. සීගිරි ගීයේ පටන් විවිධ අවස්ථාවන්හි අපට සිව්පද හමු වූ බව සැබෑවකි. නමුත් සිව්පද ආකෘතියට ප‍්‍රමුඛත්වය ලැබුණේත් එය ප‍්‍රචලිත වූයේත් සන්දේශ රචනයත් සමග යැයි කිව හැකිය. සිංහල සාහිත්‍යයේ දෙවියන් යැදීම ඉතා ප‍්‍රකටව ගියේද සන්දේශ සාහිත්‍යය හරහාය. හින්දු දෙවිවරුන් ඉදිරියේ කරන අයැදුම් රැුසක් සිංහල සන්දේශ වල පෙනේ. සියබස්ලකර නම් කාව්‍යාලංකාර ග‍්‍රන්ථයේ ආ ‘පෙදෙන් බුදු සිරිතැ’ (පද්‍යයෙන් බුද්ධ චරිතය හා සම්බන්ධ නිර්මාණ කළ යුතුය.* යන නියමය ඉතා පැහැදිලි ලෙස කඩ කිරීමද සන්දේශ රචනයත් සමග ෂිදුවිය. දේවාල නැටුම්, රජ ගෙදර නැටුම්, පැහැදිලිව වර්ණනා කරන සිංහලයේ එකම සාහිත්‍ය රචනය ලෙසද සන්දේශ හැඳින්විය හැකිය. එමෙන්ම සෑම සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශයක්ම පාහේ පොදු සැලැස්මකට අනුව සකස් කොට ඇති බව පෙනේ. එකී සන්දේශ සන්දර්භය මෙසේ දැක්විය හැකිය.  ¥තයාට ආසිරි පැතීම  ¥තයා පැසසීම  සන්දේශ රචනා කිරීමේ අරමුණ දැක්වීම  පුර, රජ, දියකෙළි වන සැඳෑ නිසා උදා වැනුම් දැක්වීම  ¥තයා යන ස්ථානය වර්ණනා කිරීම  සන්දේශය ලබන තැනැත්තා වර්ණනා කිරීම  සන්දේශය ඉදිරිපත් කිරීම  ¥තයාට සුබපැතීම සාමාන්‍යයෙන් සිංහල සන්දේශයක සැකැස්ම මෙසේය. සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශ සියල්ලම ‘සැරද’ (බොහෝ කල් ජීවත් වේවා* යන ආසිරි පැතුම සහිත යහ ගීයකින් ආරම්භවේ. ඉන්පසු ¥තයාගේ බාහිර සහ අභ්‍යන්තර ගුණ වර්ණනා කෙරේ. ඒ සඳහා ජාතක කතා ආදියද උපයෝගී කරගනියි. බොහෝවිට ¥තයා පිටත් වන්නේ සුභ මොහොතකිනි. අනතුරුව ගමනට සුභ නිමිතිද දක්වයි. බොහෝවිට තත් කාලයෙහි රටෙහි නායකයා හෝ වෙනත් ප‍්‍රසිද්ධ අයෙකු කාව්‍ය නායකයා ලෙස තෝරාගෙන වර්ණනා කරයි. අතරමග ¥තයාට හමුවන නගර වන දියකෙළි හිරු සඳු උදාව සන්ධ්‍යාව රාජ සභාව දේවාලයන්හි නැටුම් ආදිය මනහර ලෙසින් වර්ණනා කෙරෙයි. සන්දේශ ග‍්‍රාහකයා (ලබන්නා* බොහෝවිට උපුල්වන් විභීෂණ වැනි දෙවි කෙනෙකි. ඔහුද වර්ණනයට බඳුන් වේ. අනතුරුව සන්දේශය හෙවත් පණිවුඩය ඉදිරිපත් කෙරේ. ඉන් පසු ¥තයාට සුබ පතා සන්දේශය නිමා කෙරේ. සන්දේශායේ තැනින් තැන දසපද සැහැලි ශද්දාඩම්බරයෙන් යුත් අනුප‍්‍රාස රස ගැබ් වූ ගද්‍ය ඛණ්ඩ ආදිය ඇතුළත් වේ. බොහොමයක් ඇත්තේ සිව්පදයි. සාහිත්‍ය විචාරකයන් විවිධාකාරයට සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යය බෙදා දක්වා ඇත. එසේ වුවත් විදයාර්ථීන්ගේ සුඛාවබෝධය තකා සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යය මෙසේ ප‍්‍රධාන කොටස් තුනකට බෙදා දක්වමු. 1ග ආරම්භක යුගය 2ග ස්වර්ණමය යුගය 3ග පරිහානිමය යුගය ආරම්භක යුගය අනුරපුර යුගයේ පටන් ගම්පොළ යුගයේ ආරම්භය දක්වා කාලය ආරම්භක යුගයට ඇතුළත් කරනු කැමැත්තෙමු. අපගේ අවාසනාවකට මෙන් මෙම යුගයේදී ලියවුණු එකම සිංහල සන්දේශයක්වත් අද වන විට දැක ගැනීමට නැත. නමුත් එකල පැවැති සිංහල සන්දේශයන්ගෙන් උපුටා ගන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි පද්‍ය හා පද්‍ය ඛණ්ඩ දඹදෙණි යුගයේ රචිත සිදත් සගරාව එළු සදැස් ලකුණ යන පසු කාලීන පොත් වලදී අපට හමුවේ. එමෙන්ම සීගිරි කැටපත් පවුරේ එන සිරිනාග නැමැත්තෙකු විසින් ලියන ලද ක‍්‍රි.ව 08 වන සියවසට අයත් යැයි සැලකෙන පහත ගීයද සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යයේ ආරම්භක යුගය පිළිබඳ කතා කිරීමේදී වැදගත් කොට සලකනු ලැබේ. ‘‘වන්දිමි හිමිවලා , තොගොසින් ඇය නිවෙස්නට පිරිබුන් පගා මලයුන , දිවොට තො හදහව කියකියය්’’ (නිවැරදි පද බෙදීම අර්ථය මූලාශ‍්‍රය පද්‍ය අංකය ’සීගිරි ගී’ බලා යෙදිය යුතුය පහත ඉඩ එයටයි* මෙම ගීය කියවන විට මෙම පොතේ පළමු පරිච්ෙඡ්දයේදී අප කතා කළ මහා කවි කාලිදාසයන්ගේ මේඝ ¥තය නිතැතින්ම සිහියට නැගේ. කරහම්පිටිගොඩ සුමනසාර නාහිමියන්ගේ ‘එළු සඳැස් ලකුණේ නිදසුන් පද්‍ය’ නැමැති පොත සංස්කරණය කළ මහාචාර්ය සුචරිත ගම්ලත් මහතා සිය සංස්කරණයේ සංඥාපනයෙහි ඉහත සීගිරි ගීය සම්බන්ධයෙන් මෙවන් අදහසක් දක්වා ඇත. යක්ෂාධිපති වෙසවුණු රජු විසින් කිසියම් වරදකට රාමගිරි අසපුවෙහි සිර කරනු ලැබ සිටි යක්‍ෂයෙකු විසින් සිය බිරිඳ වෙත මේඝයක් ¥ත මෙහෙවරෙහි යොදා යවන හස්නක ව්‍යාජයෙන් එකව (මේඝ¥තය* රචිතයැ. එයම අනුකරණය කොට සිංහල කවියෙකු විසිනුදු සිංහල මේඝ ¥ත කාව්‍යයක් රචනා කරන ලදැයි හෝ යථෝක්ත කාව්‍යයම සිංහලයට අනුවාද කරන ලදැයි හෝ සිතියැහෙයි. මේ කව දඹදෙණි අවධියෙහිදු ව්‍යවහාරයෙහි පැවති බව පෙනෙයි. සිදත් සගරාවෙහි ප, පිරි උපසර්ග ප‍්‍රයෝගයට ෙඡ්කපාඨ විසින් පූර්වෝක්ත ගීයෙහි ‘පගා’ පිරිබුන්’ යන වචන දෙක ගන්නා ලද්දේ එකව එදවසැ වහරෙහි පැවති හෙයිනි. ඡුන්ද ශාස්ත‍්‍රය සඳහා ගුරුහරුකම් ලබා දෙන එළුසඳැස් ලකුණ භද්‍ර නම් තෙර කෙනෙකුගේ රචනයකි. විවිධ විරිත්වලට උදාහරණ දැක්වීමට පද්‍ය රැුසක් භද්‍ර තෙරුන් විසින් ගෙන හැර දක්වා ඇත. ඒවා කවර පොත් වලින් ගත්තේද යන වග මෙහි දක්වා නොතිබීම මහත්ම පාඩුවකි. එසේ වුවත් එහි එන ඇතැම් නිදසුන් පද්‍ය දෙස බලා ඒවා අනුරපුර පොළොන්නරු යුගවල පැවති සිංහල සන්දේශයන්ගෙන් උදුරා ගන්නට ඇතැයි විචාරකයෝ පවසති. ඒ අනුව සිංහල සන්දේශ ආරම්භක යුගයට අයත් යැයි සිතිය හැකි සන්දේශ කිහිපයක් පිළිබඳව සුචරිත ගම්ලත් මහතා තොරතුරු දක්වයි. ඒවා මෙසේය. මේඝ¥තය වැනි සන්දේශයක් කිරිලි සන්දේශයක් මානව සන්දේශයක් හංස සන්දේශයක් මයූර සන්දේශයක් එමෙන්ම සිදත් සගරාවේ එන ‘‘ කළවන් බි`ගු මහත්වත හිරු හත්වත’’ (හිරු බැස යන කල්හි බඹර සමූහයාගේ කළු පැහැය මහත් විය.* යන පාඨය මයූර සන්දේශයෙන් ගෙන ඇති බව සිදත් සගරා පුරාණ සන්නය පවසයි. (මෙම පොත සොයා ගන්න* මේ කියන මයූර සන්දේශය දැනට අප හමුවේ ඇති මයූර සන්දේශය නොවේ. දැනට විද්‍යමාන මයූර සන්දේශය සිදතට පසුව , ගම්පොළ යුගයේදී රචනා කරන ලද්දක් හෙයින් එහි පාඨයක් සිදතට යාමට කොහෙත්ම ඉඩක් නැත. එසේනම් සිදත් සගරා පුරාණ සන්නය පවසන මයූරය සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යයේ ආරම්භක යුගය නියෝජනය කරන සන්දේශයක් යැයි සිතිය හැකිය. සිදතේම කම් විබතට දක්වා ඇති නිදසුන් අතරෙහි පෙනෙන ‘‘ නරඹන්න මොනරාන නස්නා’’ (නටන්නා වූ මොණරුන් නරඹන්න* යන පාඨයද ඉහත කී මයූර සන්දේශයෙන්ම ගත්තකැයි සිතිය හැකිය. එමෙන්ම සිදතෙහිම එන ‘‘ මොනරිඳු එකල්හි පුල් සලග නවා ගනී ’’ (මොනර රාජයා ඒ අවස්ථාවේදී (මල්* පිපුණු සල් ගසක් අග නවාතැන් ගනියි*. සිදත බලා පා සටහන් යොදා* යන ගී පාඨයද එම මයූර සන්දේශයෙන්ම උදුරා ගන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. එමෙන්ම සිදත් සගරාවේ එන අලප් විබතට නිදසුන් ලෙස දක්වා ඇති ‘‘ බිගුනි, මී ලොලින් කල් ඉක් තඹරෝරේ ද`ග නොවා’’ ( පා සටහන් අර්ථය* යන පාඨයද අදර විබත සඳහා නිදසුන් ලෙස දක්වා ඇති ‘‘ පහනැ තඹරන්හි බමන බමරමුළු තමඹ පියසැ සරන තිමිර බලල් වලා’’ යන පාඨයද දෙස බැලූ කල සිංහල සන්දේශ ආරම්භක යුගය න්යොජනය කළ බඹර සන්දේශයක් තිබීදෝ යන සැකය ඇතිවේ. ස්වර්ණමය යුගය ගම්පොළ රාජධානිය ආරම්භ වූ කාලයේ පටන් සීතාවක සමයෙහි සැවුල් සන්දේශය රචනා විම දක්වා කාලය සිංහල සන්දේශාවලියෙහි ස්වර්ණමය යුගය ලෙස හඳුන්වනු කැමැත්තෙමු. සන්දේශ යුගය යන අන්වර්ථ නාමය ලත් කෝට්ටේ සාහිත්‍ය යුගයෙහි සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශ කෘති පහක් රචනා විය. එම සන්දේශයන්ද කෝට්ටේ යුගයට පෙර එනම් ගම්පොළ යුගයේදී ලියවුණු මයූර තිසර යන සන්දේශ දෙකද කෝට්ටේ යුගයට පසුව එළඹෙන සීතාවක සමයෙහි ලියවුණු සැවුල් සන්දේශයද ඉහත කී ස්වර්ණමය යුගටය නියෝජනය කරයි. ඒ අනුව මෙම යුගයට අයත් සන්දේශ අටකි. සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශ ගණයෙහි ලා සැලකෙන්නේද මෙම සන්දේශ අටයි. තිසර සන්දේශය මයූර සන්දේශය පරෙවි සන්දේශය කෝකිල සන්දේශය සැළලිහිණි සන්දේශය ගිරා සන්දේශය හංස සන්දේශය සැවුල් සන්දේශය මේ එක් එක් කෙටියෙන් විමසා බලමු. තිසර සන්දේශය දැනට විද්‍යමාන ඉපැරණිම සිංහල සන්දේශය ලෙෂ සැලකෙන්නේ මයූරය හා තිසරයයි. ගම්පොළ යුගයේදී ලියයවී ඇති මෙම සන්දේශ දෙකින් වඩාත්ම පැරණි කුමක්ද යන්න නිශ්චිතවම පැවසිය නොහැක. ඇතමෙකු තිසරය වඩාත්ම පැරණි යැයි පවසන අතර ඇතමෙක් මයූරය වඩාත්ම පැරණි බව පවසති. සංඥා -: තිසරෙකු ¥තයා කොට ගත් හෙයින් මෙම සන්දේශය මෙනම් විය. දිය ගොඩ අහස යන තුන් ස්ථානයෙහිම හැසිරෙන හෙයින් හංසයාට ‘තිසර’ යැයි කියති. හංස සන්දේශයක් කෝට්ටේ යුගයේදීද රචනා විය. නිමිත්ත :- මෙය දැතිගම්පුර පරාක‍්‍රමබාහු රජතුමාට පිළිගැන්වෙන සන්දේශයකි. එතුමාට හා එතුමාගේ මව්තුමියට ආශිර්වාද කරන ලෙසත් රජුගේ ඇමති මණ්ඩලය ආරක්ෂා කර දෙන ලෙෂත් ෂතුරන් ජය ගැනීමට ශක්තිය ලබා දෙන ලෙෂත් දෙවිනුවර උපුල්වන් දෙවියන්ගෙන් ඇයැද සිටි බව දන්වමින් තිසරෙකු අත රජතුමාට සන්දේශය යවනු ලැබේ. කතුවරයා :- මෙය ගලතුරුමුල මෛත‍්‍රී හිමියන්ගේ විය හැකි බව කෙනෙකු පවසන අතර, පාලි වුත්තමාලා ශතකය ලියූ දෙවිනුවර ගතාර පිරිවෙන් හිමියන් විසින් ලියන ලදැයි තවත් අයෙක් පවසති. කෙසේ වුවත් මෙහි කතුවරයා පිළිබඳ අවිනිශ්චිත බවක් පවතියි. දෙවිනුවර විහාරයෙහ් වැඩසිටි කිසියම් තෙර නමක විසින් ලියන ලදැයි සිතිය හැක. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- එකසිය අනූවයි. ( ගිරා සන්දේශය * / එකසිය අසූ දෙකයි (සන්නස්ගල* ගමන් මග :- දෙවිනුවර සිට දැතිගම්පුරයට මයූර සන්දේශය ගම්පොළ යුගයේදීම ලියවී ආ තවත් සන්දේශයක් ලෙස මයූරය හඳුනාගත හැකිය. සයවන බුවනෙක බාහු රජු දවස මෙය රචනා වී ඇත. මයූරය පැරද විය හැක්කක් මෙරට සන්දේශ අතර තවම පහළ වී නැත. උපන් කවීත්වය මැනවින් පිළිබිඹු කරලන මයූර සන්දේශය අපේ ජාතිය හිම්කොට නොනැසී පවතින කාව්‍යයකි. සංඥා :- මයූර* යනු මොනරාට නමකි. ඔහු ¥තයා කොට ගත් හෙයින් මෙම සන්දේශය මෙනම් විය. නිමිත්ත :- සයවැනි බුවනෙක බාහු රජතුමාද බිසොවස ඇමැති මණ්ඩලයද යුද්ධ සේනාවද ධර්මකීර්ති මාහිමියන් ඇතුළු සංඝයාද යන මේ සියල්ලන්ට ගුණ නුවණ හා දීර්ඝායුෂ ලබාදෙන මෙන් දෙවි නුවර උපුල්වන් දෙවියන්ගෙන් ඇයැද සිටීම මෙහි නිමිත්ත වී ඇත. කතුවරයා :- මෙහි කතුවරයා කවීශ්වර නැමැත්තෙකි. ඔහු පොළොන්නරු යුගයේදී ධර්මප‍්‍රදීපිකාව, අමාවතුර යන ග‍්‍රන්ථ රචනා කළ ගුරුළුගෝමී ප`ඩිතුමාගේ මුණුබුරෙකු ලෙස සැලකේ. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 160කි (ගිරා සන්දේශය*. 174කි (සන්නස්ගල* ගමන්මග :- ග`ගසිරිපුර (ගම්පල* සිට දෙවිනුවරට පරෙවි සන්දේශය කෝට්ටේ යුගයේ රචනා වූ ප‍්‍රථම සන්දේශය ලෙසද තොටගමුවේ ශ‍්‍රී රාහුල හිමියන්ගේ ප‍්‍රථම ග‍්‍රන්ථය ලෙසද පිළිගැනෙන්නේ පරෙවි සන්දේශයයි. `මෙහිදීරහල් හිමියන් සංස්කෘත කාව්‍ය ග‍්‍රන්ථයන්ගෙන්ද කව්සිළුමිණෙන්ද ආභාසය ලබා ඇති ආකාරය පැහැදිළිව දැක ගත හැකිය. සංඥා :- පරෙවියෙකු අත යැවෙන හෙයින් මෙය මෙනම් විය. රාහුල හිමියන් මෙම පොතට දුන් නාමය කලරැුව් සදෙස යන්නයි. ‘කලරැුව්’ යනු පරෙවියාටම නමකි. ‘කලරාව’ යන සංස්කෘත එය සිංහලයට පැමිණ තිබේ. ‘කල’ යන්නෙහි ‘මනස්කාන්ත’ යන අරුත ගැබ් වී ඇත. ‘රාව’ යනු ‘නාදය’යි. ඒ අනුව ‘මනස්කාන්ත හ`ඩක් ඇත්තා’ ‘කලරාව’ හෙවත් ‘කලරැුව්’ නම් වේ. නිමිත්ත :- සයවන පරාක‍්‍රමබාහු රජුගේ වැඩිමහල් දියණිය වූ චන්ද්‍රවතී කුමරියට සුදුසු සැමියෙකු ලබාදී ඔහුට දාව, මතු සිහසුන දැරීමට සමත් පුත් රුවනක්ද ලබා දෙන මෙන් දෙවිනුවර උපුල්වන් දෙවියන්ගෙන් අයැද සිටීම මෙහි මුඛ්‍ය පරමාර්ථයයි. මීට අමතරව පරාක‍්‍රමබාහු රජුද යුව රජු ලෙෂ කටයුතු කළ ඔහුගේ බාල සොහොයුරුද ඇමති මණ්ඩලය හා යුද සෙනගද ආරක්ෂා කර දෙන මෙන් දෙවියන්ගෙන් අයැද සිටියි. කතුවරයා :- තොටගමුවේ රාහුල හිමි පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 208 ( ගිරා සන්දේශය* 203 ( සන්නස්ගල* ගමන්මග :- ශ‍්‍රී ජයවර්ධනපුර සිට දෙවිනුවර කෝකිල සන්දේශය සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශ අතර පද්‍ය ප‍්‍රමාණය අතින් ඉතා දීර්ඝ වූත් වැඩිම දුරක් ගමන් කළාවූත් සන්දේශය කෝකිලයයි. මෙයද සයවන පැරකුම් රජු දවස ලියවී ඇත. සංඥා :- කෝකිලයකු ¥තයා කොට ගත් හෙයින් මෙය මෙනම් විය. ගත්කරු විසින් මෙයට ලබා දී ඇති නාමය පරපුටු සඳෙස යන්නයි. පරපුටු යනු කෝකිලයාට නමකි. ‘පරයන්ගෙන් පුටුයේ’ ( අනුන්ගෙන් පෝෂණය වූයේ * යමෙක්ද හේ පරපුටු නම්වේ. සංස්කෘත භාෂාවේ ඇති ‘පරපුෂ්ට’ යන්නෙන් මෙය බිඳී ඇත. කෙවිලිය කපුටු කූඩුවේ බිජු දමන බවත් කැවිඩිය ඒවා රැුක කුඩා පැටවුන් බිහි වූ පසු කවා පොවා පෝෂණය කරන බවත් ප‍්‍රසිද්ධය. එහෙයින් පරපුටු යන්න එම පක්ෂියාට අන්වර්ථ වී ඇත. කැවිඩිය කොවුල් පැටවුන් හඳුන්වා ගත්දාට උන් මරාදමයි. නිමිත්ත :- සපුමල් කුමරු යාපනයේ ගම් කිහිපයක බලය තහවුරු කරගත් පසු, එහි පලහත්කාරයෙන් පාලන කටයුතු ගෙන ගිය ආර්ය චක‍්‍රවර්ති නැමැත්තා රට අතහැර පලා ගියේය. මේ අවස්ථාවේදී යාපන රාජ්‍යයේ සම්පූර්ණ බලය අල්ලා ගැනීමට සපුමල් කුමරුන්ට ශක්තිය ලබාදෙන ලෙස අයදිමින් දෙවි නුවර උපුල්වන් දෙවියන් යැ¥ බව ඔහුට (සපුමල් කුමරුන්ට* දන්වාලනු පිණිස කෝකිල සන්දේශය රචනා කරතිබේ. කතුවරයා :- දෙවිනුවර තිලක පිරිවෙනෙහි වැඩසිටි තෙර නමකි. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 291 කි. ගමන්මග :- දෙවිනුවර සිට යාපනයට සැළලිහිණි සන්දේශය සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශ අතර කෙටිම සන්දේශය මෙයයි. මෙහි උපයුක්ත බස සරලය. රස පූර්ණය. අතාත්වික වර්ණනා කිසිවක් සාළලිහිණියෙහි නොමැති තරම්ය. මෙහි ශබ්දාර්ථ දෙදෙනාගේ මනා සංකලනයද ලගන්නා සුළුය. සිංහල සන්දේශ අතර අතිශය ජනප‍්‍රියත්වයට පත් සන්දේශය මෙය බව පෙනේ. සංඥා :- සැළලිහිණියෙකු ¥තයා කොටගත් හෙයින් මෙම සන්දේශය මෙනම් විය. නිමිත්ත :- සයවන පරාක‍්‍රමබාහු රජතුමාගේ බාල දියණිය වූ ලෝකනාථා හෙවත් උලකුඩය දේවියට ප‍්‍රත‍්‍රයකු ලබා දෙන මෙන් කැළණියේ විභීෂණ දෙවියන්ගෙන් අයැදීම මෙහි නිමිත්ත වී ඇත. ලෝකනථාවගේ ස්වාමියා වූ නන්නූර්තුනයාර්ගේ නාමයෙන් දෙවියන් යැදීම මෙහි ඇති විශේෂත්වයකි. කතුවරයා :- තොටගමුවේ රාහුල හිමි. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 108කි. ගමන්මග :- ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ සිට කැළණියේ විභීෂණ දේවාලයට ගිරා සන්දේශය මෙතෙක් ලියූ සන්දේශ සියල්ල යැවුණේ දෙවියන් වෙතටය. නැතහොත් දෙවියන්ගෙන් ආසිරි රැුගෙන කාව්‍ය නායකයන් වෙතටය. යතිවරයෙකු අතට පිළිගැන්වෙන ප‍්‍රථම සන්දේශය ගිරාවයි. තොටගමුවේ රාහුල හිමියන්ට අස්න පිළිගන්වා උන්වහන්සේ ලවා විජයබා පිරිවෙණේ නාථ දෙවියන් වෙත එය ඉදිරිපත් කිරීම මෙහිදී සිදුවෙයි. ගිරාවේ තරම් තාත්වික ලෙස ස්වභාව සෞන්දර්යය වර්ණනා කළ අනෙක් සන්දේශයක් නැති තරම්ය. සංඥා :- ගිරවකු ¥තයා කොටගත් හෙයින් මෙම සන්දේශය මෙනම් විය. නිමිත්ත :- සයවන පැරකුම් රජුත් ලක් සසුනත් ආරක්ෂා කර දෙන මෙන් රාහුල හිමියන් ලවා නාථ දෙවියන් යැදවීම මෙහි නිමිත්ත වී ඇත. කතුවරයා :- අවිනිශ්චිතය. ඇතමෙක් මෙය ගුත්තිල කාව්‍යය ලියූ වෑත්තෑවේ හිමියන්ගේ කෘතියක් බව පවසති. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 254කි (ගිරා සන්දේශය*. 248යි (සන්නස්ගල*. 247යි (සෝරත සංස්කරණය, ගද්‍ය පාඨ හයකි.* ගමන්මග :- ජයවර්ධනපුරයේ සිට තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙණට හංස සන්දේශය ගිරා සන්දේශයට ලියන ලද පිළිතුරක් වශයෙන් බොහෝ වියතුන් පිළිගන්නා හංස සන්දේශයද හයවන පරාක‍්‍රමබාහු රජු දවස ලියවුණකි. සංඥා :- හංසයකු ¥තයා කොට ගත් හෙයින් මෙය මෙනම් විය. කතුවරයා මෙයට දී ඇති නාමය ‘තිසර සන්දේශය’ යන්නයි. නමුත් ගම්පල යුගයේ සිට ප‍්‍රකටව ආ තිසර සන්දේශයක් තිබූ බැවින් මෙය හංස නමින් ප‍්‍රචලිත වූ බව පෙනේ. නිමිත්ත :- කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙන්පති වනරතන මාහිමියන්ට මෙම සන්දේශය පිළිගැන්වේ. රතන සූත‍්‍රය ලක්ෂ වාරයක් දේශනා කොට උපුල්වන් සමන් කතරගම විභීෂණ යන දෙවිවරුන් ප‍්‍රමුඛ කොට ඇති සියලූ දෙවිවරුන් සතුටු කොට සිරි පරාක‍්‍රමබාහු රජුට ආශිර්වාද දෙවන මෙන් වනරතන හිමියන්ගෙන් අයැද සිටීම මෙහිදී සිදුවෙයි. කතුවරයා :- අවිනිශ්චිතය. ඇතමෙකු මෙහි කර්තෘත්වය වීදාගම මෛතී‍්‍ර හිමියන්ගේ නමට පවරතත් එය සම්භාවිත නැත. කෙසේ වුවත් වනවාසී ස`ග පරපුර නියෝජනය කළ යතිවරයෙකුගේ රචනයක් බව නම් පැහැදිළිය. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 204යි (ගිරා සන්දේශය*. 200යි (සන්නස්ගල*. ගමන්මග :- ජයවර්ධන පුරයේ සිට කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙණට සැවුල් සන්දේශය සම්භාව්‍ය සිංහල සන්දේශාවලිය නියෝජනය කරන අවසන් සන්දේශය මෙයයි. කෝට්ටේ යුගයෙන් පසු එළැඹි සීතාවක සමයෙහි මෙය රචනා වී ඇත. එවක එහි සීතාවක රාජසිංහ රජු රට විචාල බව සඳහන්වේ. සංඥා :- සැවුලෙකු ¥තයා කොටගත් හෙයින් මෙය මෙනම් විය. කතුවරයා මෙයට ලබා දී ඇති නාමය ‘සැවුල් අස්න’ යන්නයි. සැවුලා යනු කුකුළාට නමකි. නිමිත්ත :- සම්බුද්ධ සාසනයත් ලෝක සත්වයාත් සීතාවක රාජසිංහ මහ රජතුමා ප‍්‍රමුඛ අමන්ත‍්‍රී ගණයාත් සිව්ර`ග ත්‍සනගත් නිරතුරුවම රැුක දෙන ලෙස සපරගමුවේ මහ සමන් දේවාලයේ සුමන දෙවිඳුන්ගෙන් අයැද සිටීම මෙහි නිමිත්ත වී ඇත. කතුවරයා :- අලගියවන්න මුකවෙටිතුමා ය. ‘ අලගිවන්න ’ යනු ඔහුගේ නම බවත් ‘මුකවෙටි’ යනු පදවි නාමය බවත් පෙනේ. රාජ්‍ය ලේකම් පදවිය ‘මුකවෙටි’ යන්නෙන් අදහස් වේ. පද්‍ය ප‍්‍රමාණය :- 204යි (සිංහල සාහිත්‍ය වංශය, සන්නස්ගල*. 203යි (සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යය, සන්නස්ගල* ගමන්මග :- සීතාවක සිට සපරගමු මහසමන් දේවාලයට පරිහානි යුගය කෝට්ටේ යුගයෙන් පසු රාජ්‍ය පාලනය සම්බන්ධයෙන් විවිධ අර්බුධකාරී තත්වයන් ඇති වූ හෙයින් අප රටෙහි ආර්ථිකය සාසනය මතු නොව සාහිත්‍යයද පරිහානියට ගිය බව දැකගත හැකිය. සීතාවක රාජසිංහ රජු හින්දු සමය වැළඳගෙන බුදු සමයට කළ විනාශය මෙහිලා ප‍්‍රධාන වේ. සැවුල් සන්දේශයෙන් පසු ලියවී ආ කහ කුරුලූ නීලකොබෝ වැනි සන්දේශවල පටන් සිංහල සන්දේශ සාහිත්‍යයේ පරිහානි ලක්ෂණ ඉස්මතු වන්නට විය. ඒවා සමහරක් මෙසේය.  මූලික සන්දේශ ලක්ෂන පවා ඇතුළත් නොවීම  පෞද්ගලික අභිමථාර්ථ සාධනය පිණිස සන්දේශ රචනා කිරීම  සිය විරුද්ධවාදීන්ට ගරහන රිසින් විවේචනාත්මක මඩ ප‍්‍රහාර එල්ල කිරීමට සන්දේශ යොදා ගැනීම  රසභාව අලංකාර ආදිය ගැන නොසිතා ඉතා ග‍්‍රාම්‍ය බස් වහරක් යොදා ගැනීම ( ව්‍යක්ත බස් වහරක් භාවිත කළ සන්දේශ කිහිපයක්ද නැත්තේම නොවේ.*  හුදු විනෝදාස්වාදය පිණිස පමණක් සන්දේශ රචනා කිරීම කෝට්ටේ යුගයෙන් පසු ලියවුණු බොහෝ සන්දේශ ආත්මය වශයෙන් හෝ නිර්මාණ කෞශල්‍යය වශයෙන් පිරිහී ගොස් ඇට සැකිලි බවට පත්වී තිබෙන දුර්වල කෘති සමූහයකැයි කිව යුතුය. මෙකල රචිත සන්දේශ විෂය අතින්ද ඉතා පුළුල් පරාසයක විහිදෙන බව දැක ගත හැකිය. කොස්වාලිහිණි නිල්ලිහිණි ගිනිසැවුල් සක්වාලිහිණි කිරළ කුමාරි වැසිලිහිණි කොකැටු වැනි සන්දේශ ගිහි පැවිදි ප‍්‍රභූන්ට ආසිරි පතා ලියා ඇත. පුද්ගලයකු හෝ ස්ථානයක් පිළිබඳ හෝ පොදුවේ රටවැසියා කෙරෙහි බලපෑ විශේෂ සිදුවීමක් අරභයා ලියවුණු සන්දේශ අතර සමනල අස්න වටකුරුලූ අස්න රණමොනර සන්දේශය වැනි සන්දේශ ප‍්‍රධාන වේ. සුරාසො`ඩ පස්කම් බේබදු තුර`ග වනමයුර කේසර වැනි සන්දේශ සුරාව සූදුව ගවඝාතනය ආදිය සමාජ ව්‍යසන බව පෙන්වා දෙමින් රචනා කොට ඇත. යම් යම් පුද්ගලයන් උපහාසයට ලක් කරමින් ඇතැම් සන්දේශ ලියැවුණු අතර හාස්‍ය රසය උත්පාදනය කරමින් ලියැවුණු සන්දේශද ඇත. ඒ අතර ඔපිසර, මිතුරු හීරලූ ෂතුරු, අතවැසි හෙරණ තෙල්ඌරු රුක්දෙව් ¥තඅ`ගන වැනි සන්දේශ ප‍්‍රධාන වේ. පෞද්ගලික අභිමථාර්ථ සාධනය කර ගැනීම සඳහා රචිත සන්දේශ අතර නීලකොබෝ දියසැවුල් මයූර (II* යන සන්දේශ ප‍්‍රධාන වේ. එමෙන්ම මැතිවරණ ජය පතා සිළුකුරුලූ හස්ති වැනි සන්දේශද හුදු විනෝදය දනවනු පිණිස මදුරු වැනි සන්දේශද ලියා ඇත . ගැටබරු වෙහෙරෙහි විෂ්ණු දෙවියන් වෙත යැවුණු ලෙහෙන සන්දේශය එම විහාරයෙහි යටලී සිදුරු කරමින් කුරුමිණියන් කරන විනාශය කියාපායි. අභිවන බකමුහුණු සන්දේශය ලියා ඇත්තේ දුම්රියේ තුන්වන පන්තියේ මගීන්ට වැසිකිලි පහසුකම් නොමැති හෙයින් විඳින්නට සිදුවී ඇති කරදරය කියාපාමිනි. 1929 ජූලි මස 30 වෙනිදා අනුරාධපුර ශ‍්‍රී මහා බෝධියෙහි ශාඛාවකට උමතු මිනිසෙකු විසින් එල්ල කරන ලද පොරෝ පහර පිළිබඳ තොරතුරු කියවෙන සන්දේශයක් ලෙස වනපරෙවි සන්දේශය පෙන්වා දිය හැකිය. හීරලූ සන්දේශය රචනා කොට ඇත්තේ හීරලූවන් රටට කරන විපත දක්වමිනි. එහි එන ආරම්භක ගීය හා තවත් සිව් පදයක් මෙසේය. සැරද රළු හීරළු - සිවුරළු සසුන වනසන මනා ගුණ මුළුසුන් - පාළෙන් සුසිරි පාකළ අදමින් වත් බැරිව රකිනට බඩගෙඩි යා නොලසින් මිසදිටුව දෙපයින් බණ මැඩියා ගනිමින් එබයිබලෙ සිඹි හැම ගුණ කැඩියා නොදොකින් නොදෝකින් හීරළු ගොන් තඩියා බේබද්දෙකු හාරකයා කොටගත් බේබදු සන්දේශයෙහි එන ¥ත ආශිර්වාදය මෙසේය. වැනී කැරකී බිම - වැටී මොරදී ද`ගලන වැදී අඩි පිට අඩි - බේබදු මිතුර සැරදේ මෙකල ඇතැම් සන්දේ්ශවල ¥තාශිර්වාදය ලෙස යෙදෙනුයේ ¥තයාට බැන වැදීමකි. සන්දේශ ග‍්‍රාහකයන් වූයේ දෙවියන් පමණක්ම නොවේ. ඇතැම් ඒවා ප‍්‍රභූන්ට හෝ රාජ්‍ය නිළධාරීන්ට යැවේ. තෙල්ඌරු සන්දේශය යැවුණේ මහසෝනා වෙතටය. මෙම තොරතුරුවලින් සන්දේශ පරිහානිය මනාව හ\ුනාගත හැකිය.